بسیاری از کودکان زمانی که می خواهند از والدین خود جدا شوند بی تابی کرده و دچار اضطراب می شوند. این اختلال اضطراب را چگونه می توان کنترل کرد؟
مقابله با اختلال اضطراب جدایی در کودکان
برای خردسالان، احساس اضطراب هنگامی که والدین با آنها خداحافظی میکنند طبیعی است. اضطراب جدایی اگرچه دشوار است اما یک مرحله طبیعی از رشد و تکامل کودک به شمار میآید. با شناخت و یادگیری راهبردهای غلبه، میتوان اضطراب جدایی را آرام کرد.
اضطراب جدایی با بزرگتر شدن کودک از بین میرود، اما اگر شدت اضطراب زیاد باشد یا به قدری طول بکشد که در تحصیل یا فعالیتهای دیگر کودک تأثیر بگذارد، ممکن است کودک دچار اختلال اضطراب جدایی باشد. این وضعیت ممکن است نیاز به درمان حرفهای داشته باشد اما شما نیز برای کمک به عنوان والدین کودک اقدامات زیادی را میتوانید انجام دهید.
اضطراب جدایی در کودکان: موارد طبیعی و غیرطبیعی
در اوایل کودکی، گریه، بدخلقی، یا چسبیدن به والدین واکنشهای سالم و طبیعی در هنگام جدایی هستند.
اضطراب جدایی ممکن است پیش از یک سالگی شروع شود و تا چهار سالگی کودک ادامه پیدا کند، اما شدت و زمان اضطراب جدایی از کودکی تا کودک دیگر بسیار متفاوت است. نگرانی کم هنگام جدا شدن از والدین برای کودک طبیعی است، حتی وقتی کمی بزرگتر میشود.
شما میتوانید اضطراب جدایی کودکتان را با صبور و ثابتقدم ماندن، و با تعیین محدودیتهای قاطع اما ملایم آرام کنید.
اما در برخی از کودکان اضطراب جدایی از بین نمیرود و حتی با تلاش والدین باز هم باقی میماند. این کودکان اضطراب جدایی مکرر یا پیوسته و شدیدی را در دوران پیشدبستانی یا حتی بالاتر از آن تجربه میکنند.
اگر اضطراب جدایی به قدری باشد که در فعالیتهای طبیعی او از جمله مدرسه و دوستی اختلال ایجاد کند، و به جای چندین روز چندین ماه طول بکشد، ممکن است علامت یک مشکل بزرگتر به نام اختلال اضطراب جدایی باشد.
آرام کردن اضطراب جدایی طبیعی در کودکان
برای کودکانی که اضطراب جدایی طبیعی دارند میتوانید اقداماتی انجام دهید که فرایند اضطراب جدایی را راحت تر کنید:
•تمرین جدایی – ابتدا کودک خود را با مربی یا پرستار به مدت زمان کوتاه و بافاصله کوتاه تنها بگذارید.
•برنامه جدایی را پس از خوردن غذا یا چرت روزانه تنظیم کنید – کودکان هنگامی که خسته یا گرسنه باشند بیشتر مستعد اضطراب جدایی میشوند.
•هنگام ترک کودک خداحافظی کنید- تشریفات خداحافظی به کودک قوت قلب میدهد، میتوانید این کار را با دست تکان داده یا بوسیدن او برای خداحافظی انجام دهید.
•بهتر است تا حد ممکن محیط برای او آشنا باشد و یا او را با محیطهای جدید آشنا کنید- ترجیحاً پرستار یا مراقب کودک را به خانه بیاورید (چون محیط آشنایی برای کودک است). وقتی کودک از خانه دور است بگذارید با خود یک اسباببازی یا شیء آشنا بیاورد.
•فردی که از کودک مراقبت میکند را بهتر است تغییر ندهید- اگر فردی را استخدام کردید یا از کسی برای مراقبت از کودک کمک گرفتهاید، سعی کنید همیشه از همان فرد برای کودک کمک بگیرید.
•بدون طفره رفتن، او را ترک کنید. از کودک خداحافظی کنید و به او بگویید که بازمیگردید، و سپس بروید، رفتن را به تأخیر نیندازید.
•تماشای برنامههای ترسناک را به حداقل برسانید- اگر برنامهای که تماشا میکنید ترسناک نباشد کودک شما کمتر در معرض ترس قرار میگیرد.
•تسلیم نشوید- به کودک خود اطمینان خاطر بدهید که اشکالی پیش نمیآید و بازمیگردید. تعیین محدودیتها به تعدیل اضطراب جدایی کمک میکند.
علائم اختلال اضطراب جدایی در کودکان
اختلال اضطراب جدایی مرحله طبیعی از رشد کودک نیست بلکه یک مشکل هیجانی جدی است که با آشفتگی شدید کودک هنگام دور شدن از مراقبتکنندگان اصلی مشخص میشود. اگر چه از آنجایی که اضطراب جدایی طبیعی و اختلال اضطراب جدایی علائم مشترک زیادی دارند،
ممکن است تشخیص این که کودک شما تنها به زمان و درک نیاز دارد تا دوره اضطرابش بگذرد یا این که مشکل جدی تری دارد که نیازمند درمان است، دشوار باشد.
تفاوت اصلی بین اضطراب جدایی طبیعی و اختلال اضطراب جدایی، شدت ترس کودک و تأثیر آن بر فعالیتهای طبیعی او است. کودکانی که اختلال اضطراب جدایی دارند ممکن است تنها با تصور دور شدن از پدر و مادر بیتاب شده و خود را به بیماری بزنند تا از بازی با دوستان یا رفتن به مدرسه دوری کنند.
وقتی علائم شدید باشد این اضطرابها میتواند به عنوان اختلال در نظر گرفته شود.
علائم متداول اختلال اضطراب جدایی: نگرانیها و ترسها
کودکانی که اختلال اضطراب جدایی دارند دائماً احساس نگرانی یا ترس از جدایی دارند. بسیاری از کودکان یک یا چند مورد از موارد زیر را تجربه میکنند:
•ترس از این که اتفاق وحشتناکی برای عزیزان بیفتد- متداولترین ترس کودکی که اختلال اضطراب جدایی دارد نگرانی از این است که عزیزانش در زمانی که پیش او نیستند، آسیب ببینند. مثلاً ممکن است کودک دائماً نگران بیمار شدن یا صدمه دیدن یکی از والدین باشد.
•نگرانی از این که یک حادثه پیشبینینشده منجر به جدایی همیشگی شود- کودکانی که اختلال اضطراب جدایی دارند همین که از والدین جدا میشوند میترسند اتفاقی بیفتد که برای همیشه او را از آنها جدا کند، مثلاً ممکن است نگران گم شدن و یا ربوده شدن باشند.
•کابوس درباره جدایی- کودکانی که مشکلات اضطراب جدایی دارند اغلب در مورد این ترسشان کابوس میبینند.
علائم متداول اختلال اضطراب جدایی: بیماری و سرپیچی
اختلال اضطراب جدایی ممکن است بر فعالیتهای طبیعی کودک تأثیر بگذارد. کودکانی که این اختلال را دارند اغلب:
•از رفتن به مدرسه امتناع میکنند- کودک مبتلا به اختلال اضطراب جدایی ممکن است ترس نامعقولی از مدرسه داشته باشد و تقریباً هر کاری انجام میدهد تا خانه بماند.
•اکراه در به رفتن به رختخواب- اختلال اضطراب جدایی باعث بیخواب شدن کودک میشود که علت آن ترس از تنها شدن یا کابوسهای شبانه درباره جدایی از والدین است.
•شکایت از بیماری فیزیکی مانند سردرد یا دل درد- در زمان جدایی یا پیش از آن کودک اغلب از احساس بیماری شکایت دارد.
•چسبیدن به فرد مراقبتکننده- کودکانی که مشکلات اضطراب جدایی دارند ممکن است همه جا به دنبال شما بیایند یا اگر سعی کنید از آنها دور شوید به دست یا پای شما بچسبند.
علتهای متداول اختلال اضطراب جدایی در کودکان
اختلال اضطراب جدایی به این دلیل اتفاق میافتد که کودک به دلیلی احساس ناامنی میکند. بررسی کنید ببینید چه چیزی ممکن است تعادل دنیای کودک را بر هم زده باشد یا باعث احساس ترس یا آشفتگی زندگی طبیعی کودک شده است. اگر بتوانید علت یا علتهای ریشهای آن را پیدا کنید یک قدم به حل مشکل او نزدیکتر شدهاید.
علتهای متداول زیر اختلال اضطراب جدایی در کودکان ایجاد میکند:
•تغییر محیط- در کودکانی که مستعد اضطراب جدایی هستند این امکان وجود دارد که تغییر در محیط همانند نقلمکان به خانه جدید، مدرسه یا شرایط مهدکودک اختلال اضطراب جدایی در او ایجاد کند.
•استرس- شرایط استرس زا مانند تغییر مدرسه یا از دست دادن عزیزان، حتی حیوان مورد علاقه، میتواند اختلال اضطراب جدایی را موجب شود.
•والدین بیش از حد حمایتگر- در برخی موارد به دلیل اضطراب خود والدین (و رفتارهای بیش از حد حمایتگرانه که ناشی از اضطراب والدین است)، کودک دچار اختلال اضطراب جدایی میشود.
اضطراب جدایی یا تجربه آسیب زا؟
اگر به نظر میرسد اختلال اضطراب جدایی در کودک شما شبها اتفاق میافتد ممکن است علت آن مربوط به یک تجربه آسیب زا باشد نه اضطراب جدایی. اگر چه این دو وضعیت علائم مشابهی دارند اما درمانهای آنها متفاوت است. کمک کنید کودکان درمان مناسبی دریافت کنند.
کمک به کودک مبتلا به اخلال اضطراب جدایی
شما با اقداماتی میتوانید به کودک خود کمک کنید که احساس امنیت کرده و با اختلال اضطراب جداییاش مقابله کند. یک محیط همدلی در خانه ایجاد کنید تا کودک احساس راحتی بیشتری داشته باشد. ایجاد تغییراتی در مدرسه نیز ممکن است علائم کودک را بهبود ببخشد.
حتی اگر تلاش شما کاملاً مسئله را حل نکند، حس همدلی شما میتواند اوضاع را بهتر کند.
توصیههایی برای مقابله با اضطراب جدایی در کودکان
توصیههای زیر به شما کمک میکند محیطی با ثبات و حمایتگر برای کودک خود فراهم کنید تا احساس امنیت کند:
•در مورد اختلال اضطراب جدایی یاد بگیرید. اگر در مورد این که کودک شما چگونه این اختلال را تجربه میکند یاد بگیرید، راحت تر میتوانید با او همدلی کرده و او را درک کنید.
•به کودک خود گوشداده و به احساسات او احترام بگذارید. گوش دادن و توجه کردن به حرفها و احساسات کودکی که به واسطه اختلال اضطرابش احساس انزوا میکند، میتواند یک تأثیر بهبود بخش قوی برای او داشته باشد.
•درباره این موضوع با کودک خود صحبت کنید. به کودک نگویید به احساس ترسش فکر نکند، بلکه بهتر است درباره احساساتش صحبت کند و شما با او همدلی کنید اما با ملایمت به او یادآوری کنید که در جداییهای پیشین اتفاقی نیفتاده است.
•دشواری جدایی را پیشبینی کنید. حواستان به موقعیتهایی که موجب اضطراب کودک میشوند مانند رفتن به مدرسه یا بازی با دوستان، باشید. اگر کودک از یکی از والدین راحت تر جدا میشود طوری تنظیم کنید که هنگام جدایی کودک از همان والد جدا شود.
توصیههایی برای ایجاد احساس امنیت در کودکانی که اضطراب جدایی دارند
•الگوی همیشگی در روز ایجاد کنید. قابل پیشبینی بودن وضعیت برای این کودکان اهمیت زیادی دارد. اگر برنامه قرار است تغییر کند، آن را به اطلاع فرزند خود برسانید.
•محدودیت تعیین کنید. بگذارید کودک متوجه شود اگر چه احساسات او را درک میکنید اما قوانینی در خانه وجود دارند که باید از آنها پیروی شود.
•گزینههایی در اختیار او قرار دهید. اگر به کودک ابزار یا انتخابی بدهید که در فعالیت یا تعاملش با یک بزرگسال احساس کنترل داشته باشد، ممکن است بیشتر احساس امنیت و راحتی کند.
توصیههایی برای جدایی سالم و بدون وابستگی در کودکان
•در هنگام جدایی آرامش داشته باشید. اگر کودک ببیند که شما آرام و راحت هستید، بیشتر احتمال دارد که او نیز آرام شود.
•از مشارکت کودک در فعالیتها حمایت کنید. کودکتان را تشویق کنید که در فعالیتهای فیزیکی و اجتماعی شرکت کند.
•به کودکی که از مدرسه غیبت داشته، کمک کنید هر چه زودتر بازگردد. حتی اگر در ابتدا کوتاهتر شدن زمان مدرسه لازم باشد، وقتی متوجه میشود که با جدایی اتفاقی نمیافتد، احتمال دارد که علائم اضطراب جدایی کودک کاهش پیدا کند.
•تلاشهای فرزندتان را تشویق کنید. بابت کوچکترین پیشرفتها مانند رفتن به رختخواب بدون جروبحث و گزارش خوب از مدرسه، او را تشویق کنید تا رفتار مثبت او را تقویت نمایید.
کاهش اضطراب جدایی در کودکان: توصیههایی برای مدرسه
علت اجتناب از مدرسه رفتن را مشخص کنید برنامهای برای کودک بریزید که بلافاصله به مدرسه بازگردد. این کار را به تدریج و با کوتاه کردن زمان مدرسه رفتن او در ابتدا میتوانید انجام دهید. دیر رسیدن به مدرسه اگر مدرسه اوایل کار راجع به دیر رسیدن کودک سختگیری نکند فرصت خوبی به شما میدهد که با کودک خود صحبت کرده و آرام تر جدا شوید.
مکان امنی به کودک معرفی کنید مکانی در مدرسه پیدا کنید که کودک بتواند برای کاهش اضطراب در دورههای استرس زا به آنجا برود. برای استفاده مناسب از این مکان امن دستورالعملی به او بدهید. بگذارید کودک با خانه تماس بگیردهنگام استرس در مدرسه یک تلفن کوتاه یک تا دو دقیقهای به خانواده میتواند اضطراب کودک را کاهش دهد.
برای کودک خود یادداشتی در کیفش بگذارید میتوانید یادداشتی برای کودک در کیف یا ظرف غذایش بگذارید. یک نوشته کوتاه دوستت دارم بر روی دستمال نیز میتواند به او قوت قلب ببخشد. یک بزرگسال هنگام تعامل کودک با همتایان خود میتواند کمک مفیدی باشد .
وجود یک بزرگسال (فرقی نمیکند مشاور باشد یا معلم) برای کودک و همسالان او مفید است. به تلاشهای کودک پاداش دهید درست همانند کاری که در منزل انجام میدادید، به هر تلاش یا قدم کوچکی در جهت درست پاداش دهید.
با آرام کردن اضطراب خود به مقابله با اضطراب جدایی کودکتان کمک کنید
کودکانی که والدین اضطراب یا استرسی دارند بیشتر در معرض اضطراب جدایی قرار دارند. برای کمک به کودک در غلبه بر این مشکل باید شما خود را آرامتر کنید.
راهبردهای زیر به کنترل و کاهش استرس و اضطراب شما کمک میکند:
•درباره احساسات خود صحبت کنید – ابراز احساسات درونیتان باعث میشود هیجاناتتان تخلیه شود حتی اگر نتوانید کاری برای تغییر موقعیت استرس زا انجام دهید.
•به طور منظم ورزش کنید. فعالیت فیزیکی نقش مهمی در کاهش و پیشگیری از تأثیرات استرس دارد.
•تغذیه مناسب داشته باشد. بدنی که خوب تغذیه شده باشد برای غلبه بر استرس آمادگی دارد بنابراین به چیزی که میخورید دقت کنید.
•آرامسازی را تمرین کنید. با تمرینات آرامسازی مانند یوگا، تنفس عمیق یا مدیتیشن میتوانید استرس خود را کنترل کنید.
•خواب کافی داشته باشید. احساس خستگی تنها استرس شما را افزایش داده و موجب تحریکپذیری و شکنندگی شما میشود.
•حس شوخطبعی خود را حفظ کنید. خندیدن به شیوههای مختلف به شما کمک میکند با استرس مبارزه کنید.
چه زمانی برای اختلال اضطراب جدایی در کودک به دنبال کمک حرفهای باشیم؟
این بستگی به صبر و آگاهی شما نسبت به کمک به کودکتان دارد اما برخی کودکانی که اختلال اضطراب جدایی دارند نیاز به اقدامات حرفهای دارند. برای این که تصمیم بگیرید کودک خود را برای دریافت کمک حرفهای ببرید یا نه به دنبال علائم شدیدی باشید که هشداردهنده به شمار میآیند.
اگر تلاش شما برای کاهش علائم موثر نبود ممکن است زمان مراجعه به متخصص فرا رسیده باشد. به یاد داشته باشید که اینها ممکن است علائم تجربه آسیب زا در کودک نیز باشد. اگر چنین است مراجعه به متخصص مهم است.
علائم هشداردهنده اختلال اضطراب شدید در کودکان
اگر هر یک از علائم هشداردهنده زیر را در کودک مشاهده کردید، به نظر میرسد اقدامات شما کافی نبوده و نیاز به تشخیص و درمان حرفهای دارید:
•بدخلقی یا چسبیدن کودک که متناسب با سن او نیست
•شکایت دائمی از بیماری فیزیکی
•کنارهگیری از دوستان، همسالان و خانواده
•امتناع از رفتن به مدرسه به مدت چند هفته
•احساس گناه یا ترس شدید
•ترس زیاد از ترک خانه
درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان
روانشناس، روانپزشک، و یا متخصص مغز و اعصاب کودک میتواند اختلال اضطراب جدایی را تشخیص داده و درمان کند.
این متخصصان اطلاعاتی راجع به خانه و مدرسه جمعآوری کرده و حداقل یک ملاقات بالینی ترتیب میدهند تا مشکل را تشخیص دهند. به یاد داشته باشید که این کودکان غالباً از مشکلات فیزیکی شکایت دارند که ممکن است نیاز به ارزیابی پزشکی داشته باشد.
متخصص میتواند علائم فیزیکی را تشخیص دهد، افکار اضطرابی را شناسایی کند، و به کودک مهارتهای غلبه و حل مسئله یاد دهد. درمان حرفهای اختلال اضطراب جدایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
•صحبت درمانی- در صحبت درمانی مکان امنی برای کودک ایجاد میشود تا او بتواند احساساتش را بیان کند. داشتن فردی که با همدلی گوش میدهد و کودک را به درک و شناخت اضطرابش راهنمایی میکند درمان قدرتمندی برای این وضعیت است.
•بازی درمانی – استفاده درمانی از بازی شیوه متداول و موثری است که کودک را به صحبت کردن درباره احساساتش وامیدارد.
•مشاوره خانوادگی- مشاوره خانوادگی میتواند به کودک کمک کند افکاری را که موجب احساس اضطراب در او شدهاند، خنثی کند و شما به عنوان والدین میتوانید به او کمک کنید مهارتهای غلبه را یاد بگیرد.
•مشاوره مدرسه محور- این به کودک کمک میکند خواستههای اجتماعی، رفتاری و تحصیلی مدرسه را بشناسد و برآورده کند.
•دارو- داروها ممکن است برای درمان موارد شدید اختلال اضطراب جدایی مورد استفاده قرار بگیرند. دارو تنها در کنار درمانهای دیگر باید استفاده شود.
همین الان تماس بگیرید!
