بازی برای رشد کودکان حیاتی است زیرا این عمل زمان و فضا را در اختیار آنها گذاشته تا مهارتهای جدید را کشف کرده و بیاموزند.
اهمیت بازی در رشد کودکان
مهارتهایی که در زندگی آینده به کارشان میآید. مدتزمان بازی کودکان به سبب محدودیتها موجود در محل بازی، تغییرات در انتظارات کودکان برای زمان بازی، نگرانی والدین از امنیت کودکان و استفاده از فضای مجازی، بهشدت کاهش یافته است.
طبق تحقیقات بهعملآمده مدتزمان بازی کودکان در ۲۰ سال گذشته به میزان ۲۵ درصد کاهش یافته است. در این دوره، کودکان ۳ تا ۱۱ سال مدتزمان ۱۲ ساعت وقت آزاد برای بازی را از دست داده و بیشتر اوقات یا در مدرسه بودهاند، یا در حال انجام تکالیف مدرسه و یا همراه خانواده در خرید به سر میبردهاند.
بازی میتواند بهعنوان هرگونه فعالیت بیاختیار یا سازماندهی شده که شادی، لذت، سرگرمی و تفریح را به دنبال داشته باشد، تعریف شود. زمانی که کودکان بازی میکنند، در محیط اطراف خود به شیوهای امن غرق شده و در آن محیط ایدهها و رفتارهای آنها شکل میگیرد.
کودکان به حل مشکلات خود ترغیب شده و میآموزند که چگونه تجزیه و تحلیل کنند، رفتار عاطفی نشان دهند، بر ترسهای خود غلبه کنند و تفکری انعطافپذیر داشته باشند. یک بازی آزادانه و بدون ساختار به کودکان اجازه میدهد تا تصمیمگیری را بدون توصیههای قبلی و یا قصد دستیابی به یک هدف، تمرین کنند.
آنها میتوانند گزینههای خود را آزادانه انتخاب کرده و آنها را به روشهای نامحدود امتحان کنند.
تغییرات اجتماعی و فناوریهای نوین تأثیر شگرفی بر شیوهی بازی کودکان و مدت وقت آزاد آنها داشته است. مدتزمان بازی کودکان به دلایل پیش رو همچنان در حال کاهش است:
تأکید بر آموزشهای آکادمیک در سنین ابتدایی؛ بسیاری از کودکان از همان ابتدا آموزش می بینند و هیچ گاه کودکی نمی کنند.
ظهور رسانههای الکترونیکی؛ کودکان ۸ تا ۱۰ سال تقریباً ۸ ساعت از زمان خود در روز را صرف تماشای این رسانهها کرده و بسیاری از آنها دارای یک تلویزیون شخصی در اتاق خود هستند.
زمان کمتر برای بازی در خارج از خانه؛ یک مطالعه بر روی بازی کودکان نشان داده است که کودکان زیر ۱۳ سال گاهی، فقط، ۳۰ دقیقه در هفته، در خارج از خانه بازی میکنند.
خطرات محیطی؛ بسیاری از خانوادهها نگرانیهای خود از بازی کودکان در محیطهای بیرون را ابراز میکنند. تصادفات جادهای، دیدار با افراد غریبه و سایر نگرانیها از عوامل اصلی در کاهش مدتزمان بازی کودکان هستند.
فضای محدود بازی؛ بسیاری از خانههای امروزی به شکل آپارتمان ساخته شده و گاهی نیز با نزدیکترین پارک منطقه چندین کیلومتر فاصله دارد.
به سبب کاهش مدتزمان بازی کودکان، آنها فعالیت کمتری داشته، با کودکان کمتری دیدار کرده و در تقویت مهارتهای ضروری زندگی نظیر مهارت عملکرد اجرایی، ناکام میمانند. بسیاری از متخصصان سلامت، به اهمیت مدتزمان بازی کودکان اشاره کرده و بر افزایش کیفیت این زمان نیز تأکید دارند.
برای مطالعهی بیشتر به مطلب ۵۲ ایده در مورد شخصیت سازی برای کودکان مراجعه کنید.
متخصصان دو سؤال را از والدین میپرسند:
۱- مدتزمانی که کودک در حال تماشای تلویزیون است چقدر است؟
۲- آیا کودک در اتاق خود از وسایل دیجیتالی استفاده می کند؟
رفتار کودکان در حین بازی، ممکن است با توجه به هنجارهای فرهنگی و اولویتهای خانوادگی متفاوت باشد.
درحالیکه برخی از فرهنگها بر فردگرایی و بازی مستقل کودک تأکید دارند، برخی دیگر به بازیها و فعالیتهای کودک با والدین اشاره میکنند. این تفاوتهای فرهنگی بر نحوهی بازی کودکان با اسباببازیها و تعامل با همسالان و اعضای خانواده اثرگذار است.
توصیه میشود تا خانوادهها با ارزشها، فرهنگها و رفتارهای متفاوت اجتماعی به این راهکارها توجه داشته باشند:
اجازه دهید تا کودک یک ساعت در روز را بهطور آزادانه بازی کند.
مدتزمان تماشای برنامههای تلویزیونی کودک به کمتر از یک تا دو ساعت محدود شود.
کودک زیر دو سال از دیدن تلویزیون منع شود.
کامپیوتر، تلویزیون و بازیهای ویدئویی در خارج از اتاق کودک قرار بگیرند.
هنگام بازی کردن اعضای خانواده باهم، تلویزیون خاموش شود؛ زیرا برنامههای تلویزیونی باعث پرت شدن حواس کودکان و یا بزرگسالان میشود.
برای تماشای برنامههای تلویزیون برنامهریزی شود. مثلاً کودک میتواند در چه زمانی و برای چه مدتی تلویزیون تماشا کند. یا اسن که می تواند برنامه های خاصی را تماشا کند.