براي از بين بردن عمل غيرارادي عادت هاي کودکانتان ، به يک برنامه مشخص نياز خواهيد داشت.
کودک بايد بداند کارش خوب نيست
در اين سلسله مقالات قصد داريم شش روش را که ما به طور موفقيت آميزي در طي سالها از آنها استفاده کرده ايم، تشريح نماييم. در مقاله ي قبل به بررسي روش “شکل دهي” پرداختيم . در اين مقاله به بررسي دو روش شناسايي محرک و خودآگاهي مي پردازيم :
شناسايي محرک
بسياري ازعادتها فقط در موقعيتها يا مکانهاي خاصي عمل مي شوند. روش شناسايي محرک به شما کمک مي کند تا تعيين نماييد چه وقت و کجا کودکانتان رفتار عادتي شان را بيشتر به کار مي برند.
شما مي توانيد از طريق اجتناب کردن، تغيير دادن يا حذف تدريجي محرک، ارتباطي را که کودکتان بين آن زمان، مکان يا موقعيت و خود عادت ايجاد کرده است، از بين ببريد.
براي مثال اگر کودکتان غالباً در هنگام تماشاي تلويزيون انگشت خود را ميمکد ، مي توان دفعات تکرار اين عادت را به آساني با محدود کردن زمان تماشاي تلويزيون، کاهش داد.
به علت اين که شکل دهي براي فرايند ترک عادت ضروري است، نبايد بلافاصله با حذف کامل محرک به اين عادت پايان داد. همان طور که داريد با ساير روشها کار مي کنيد تا از شر اين عادت بد خلاص شويد، مي توانيد به تدريج محرکهايي که عادت را تحريک مي کنند، از بين ببريد.
محرکهاي عادت نبايستي در طي فرايند ترک عادت ناديده گرفته شوند. اگر تنها سعي کنيد که رفتار عادتي را تغيير دهيد و توجهي به پيوندها و ارتباطات اين رفتار نداشته باشيد، اين محرکها دائماً کودکانتان را وسوسه نموده و تلاشهايتان را ضايع خواهند کرد.
خودآگاهي
کاملاً روشن است که اگر شما در مورد چکه کردن شير آب اطلاعي نداشته باشيد، انگيزه اي هم براي بستن آن نخواهيد داشت. در حقيقت بي توجهي و بنابراين درست نکردن شير آب، سبب مي شود که يک چکه ي کوچک تبديل به يک جريان محکم و قوي شود.
به همين ترتيب اگر کودکانتان از عادتهاي بدي که اکتساب کرده اند، آگاهي نداشته باشند، انگيزه اي براي ترک اين عادتها نخواهند داشت.
عادت نيز مانند نشتي شير آب است و اگر ناديده گرفته شود مطمئناً به جرياني قوي تبديل خواهد شد. به همين دليل است که آگاهي عامل بسيار مهمي در فرايند ترک عادت است. تکنيکهاي خودآگاهي که در سلسله مقالات کودک بخش خانواده تبيان توصيه شده است ، به کودکان کمک مي کند تا از عادتهايشان به طريقي پيگيرانه و بدون عيب جويي و انتقاد، آگاهي يابند.
ممکن است درگذشته سعي کرده باشيد با فرياد زدن عباراتي نظير ناخنت را نخور! انگشتت را مک نزن! يا انگشتت را از بيني ات بيرن بيار! ، کودکانتان را از عادتهايشان آگاه سازيد.
اين روش به ناگهان کودکان را از آنچه انجام مي دهند، آگاه مي سازد ، ولي در عين حال شرمندگي، ناراحتي يا خشمي که در نتيجه ي اين روش در کودکان به وجود مي آيد باعث مي شود تا آنان هر چه بيشتر در صدد دستيابي به امنيتي باشند که عادت به آنها مي بخشد.
ترک هر عادت مستلزم مجموعه اي از تکنيکهاي آگاهي بخش منحصر به فرد است، ولي غالباً روند کار هميشه يکسان است. براي اين که کودکان بهتر بفهمند که واقعاً چه چيزي رخ مي دهد، چه احساسي به آنها دست مي دهد و چگونه به نظر ديگران مي رسند؛بايد به آنان تعليم داد که عمداً و بارها و بارها عادت خود را انجام دهند.
مثلاً کساني که شستشان را مي مکند، در جلوي آينه مي نشينند و عمداً شروع به شست مکيدن مي کنند. آنان اين کار را هر روز انجام مي دهند تا تصوير اين عمل در ذهن شان نقش ببندد. پس زماني که پدر و مادر آنها را متوجه عادتشان بکنند، کودکان تصوير ذهني روشني از آنچه مي کنند دارند.يا اين مسئله که چگونه به نظر مي رسند و چرا دوستانشان آنان را بچه مي خوانند.
به همين طريق کساني که دندان قرچه مي کنند، حواس خود را معطوف به حرکات بدني عادتشان مي کنند.
بعد از ساييدن عمدي دندانها به هم، کودکان براي پدر و مادرشان توصيف مي کنند که دقيقاً چه اتفاقي براي فک و ماهيچه هاي گردنشان افتاده است، دندانهايشان کدام طرف را ساييده است و اين که آيا حرکت فک به جلو و عقب بوده يا به طرفين و بالاخره اين که اين تنش چه احساسي در آنان به وجود آورده است.
علاوه بر اين روشهاي خودآگاهي عمدي، شما مي توانيد در زماني که عادت رخ مي دهد به آرامي و مهرباني مانع انجام آن شويد. به جاي استفاده از روش قديمي فرياد کشيدن، يک روش ارتباطي رمزي ايجاد کنيد:
مثلاً دستتان را محکم به شانه ي او فشار دهيد يا با به کار بردن يک پيام رمزي مانند هي، رفيق، چه خبرها؟ چه طوري باعث قطع رفتار بد کودک شده و آگاهي او را به عادت افزايش داده و در عين حال از ناراحت کردن و تمسخر او اجتناب ورزيد.
هدف از اين وقفه، ترک رفتار عادتي، افزايش آگاهي کودک نسبت به عادت و همزمان با آن اجتناب ورزيدن از تمسخر ديگران و اضطراب مي باشد.
دادن آگاهي به کودکان در ابتدا ممکن است باعث شود که برخي از آنان عادتهايشان را به کرات انجام دهند. اگر اين مسئله رخ داد، نگران نشويد. اين مورد شبيه تميز کردن يک کمد است که قبل از اتمام کار همه چيز شلوغتر به نظر مي رسد.
به عبارت ديگر کار را بايد از جايي شروع کرد در غير اين صورت نتيجه اي حاصل نمي شود. آگاهي دادن قطعاً بخش ضروري فرآيند ترک عادت مي باشد. بنابراين يک رفتار را نمي توان تغيير داد مگر آن که درباره ي آن آگاهي و شناخت ايجاد کرد.
همین الان تماس بگیرید!
