آب سیاه بیماری است که در آن عصبی که چشم را به مغز متصل می کند(عصب بینایی) صدمه می بیند. این بیماری در موارد شدید منجر به نابینایی می شود و عمدتا افراد مسن را گرفتار می کند.
آب سیاه چگونه ایجاد می شود؟
به فشار موجود در داخل کره چشم، فشار داخلی چشمی گفته می شود. افزایش فشار داخل چشمی خطر ابتلا به آب سیاه را افزایش می دهد.
در قسمت جلوی چشم، فضایی وجود دارد که به آن اتاق قدامی گفته می شود. مایع شفافیبه طور دائم وارد این فضا می شود و از آن خارج می شود که تغذیه بخشی از چشم را بر عهده دارد. زمانی که خروج مایع از چشم کم باشد، فشار داخل چشمی بالا می رود. در نتیجه این فشار بالا می تواند به عصب بینایی صدمه بزند.
آب سیاه چه علائمی دارد؟
گاهی به آب سیاه، دزد بی سر و صدا ی بینایی گفته می شود. علت این امر آن است که آب سیاه در اغلب موارد به آهستگی پیشرفت می کند و تا مراحل بسیار پیشرفته بیماری که عصب بینایی آسیب شدید و غیر قابل جبران دیده است، آب سیاه منجر به تاری دید می شود.
نوع کمتر شایعی از آب سیاه وجود دارد که علائم شدید و ناگهانی ایجاد می کند. به این نوع آب سیاه حاد زاویه بسته گفته می شود که درمان فوری نیاز دارد. در این حالت درد شدید و ناگهانی چشم همراه با کاهش دید، قرمزی چشم، سر درد، تهوع و استفراغ وجود دارد. این حالت بین ایرانیان و به خصوص افراد دوربین و مسن نسبتا شایع است.
چه افرادی در خطر آب سیاه هستند؟
در صورتیکه هر یک از موارد زیر در شما وجود دارد با چشم پزشکتان مشورت کنید:
- سن بیشتر از 40 سال مخصوصا بانوان
- ابتلای یکی از افراد خانواده به آب سیاه یا گلوکوم
- سابقه ضربه شدید چشمی
- مصرف طولانی قطره های کورتون چشمی(بتامتازون، دگزامتازون، پردنیزولون، هیدروکورتیزون)
- شماره بالای عینک(نزدیک بینی یا دوربینی شدید)
- ابتلا به بیماری قند یا پرفشاری خون
آب سیاه یا گلوکوم چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص آب سیاه امکانات و دستگاه های خاصی مورد نیاز است. این دستگاه ها موارد زیر را مشخص می کنند:
- افزایش فشار داخل چشمی(در بیشتر بیماران، ولی نه همه آنها)
- آسیب عصب بینایی
- کاهش محدوده ای که فرد قادر به دیدن آن است
- اندازه اجزای مختلف چشم
هدف از درمان آب سیاه چیست؟
بیماری آب سیاه در تمام طول زندگی فرد با وی خواهد بود. هر میزانی از آسیب عصب بینایی که در زمان تشخیص وجود داشته باشد، غیر قابل بازگشت است.
بنابراین، هدف از درمان آب سیاه جلوگیری از آسیب بیشتر و نابینایی است. به همین دلیل باید فشار داخل چشم را تا حدی که مانع آسیب بیشتر شود، کاهش داد.
ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﺮه ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎران آب ﺳﯿﺎه اﺳﺘـﻔﺎده ﻣﯽ ﮐـﻨﻨﺪ زﯾﺎد اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﻗﻄﺮه ﻫﺎ داراي ﻣﺎده ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﮐﻪ در ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣـﺪت ﺑﻪ ﭼﺸﻢ آﺳﯿﺐ ﻣﯽ رﺳـﺎﻧﺪ. از اﯾﻦ رو ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران اﺷﮏ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻫﺎي ﺑﺪون ﻣﺎده ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه استفاده نمایند. در این خصوص با پزشک خود مشورت نمایید. [منبع]
انواع آب سیاه :
آب سیاه زاویه بسته
هرگاه بدلیل بیماریهایی چون آب مروراید پیشرفته، التهاب داخل چشم و سندرم ICE مردمک مسدود شود مایع زلالیه پشت آن جمع می شود در نتیجه عنبیه به جلو رانده شده و زاویه چشم را می بندد و موجب آب سیاه زاویه بسته می شود .
در آب سیاه زاویه بسته فشار داخل چشم بطور ناگهانی به شدت بالا می رود و موجب تورم قرنیه، تاری دید، قرمزی و درد شدید چشم و حالت تهوع و استفراغ می شود .
آب سیاه زاویه بسته بیماری نسبتا شایعی است بطوریکه از هر هزار نفر یک نفر به این بیماری مبتلا می شود.
آب سیاه زاویه بسته در سنین ۵۵ تا ۶۵ سالگی شایع است و در خانم ها شایعتر از آقایان و در افراد دوربین شایعتر از افراد طبیعی است . یکی از خدمات موسسه خدمان پرستاری در منزل پرستار سلام پرستاری از سالمند در منزل می باشد و ما بیماری با همین مشخصات در این لینک داشته ایم.
برای درمان آب سیاه زاویه بسته ابتدا بوسیله قرص و قطره های چشمی فشار چشم پایین آورده می شود و پس از آرام شدن چشم با لیزر یاگ با تکنیک PI درمان می شود .
آب سیاه زاویه باز
در این بیماری زاویه چشم باز است ولی سلولهای موجود در زاویه چشم که مخصوص بیرون کشیدن مایع زلالیه از چشم هستند دچار نارسائی میشوند و نمی توانند مایع زلالیه را از چشم خارج کنند در نتیجه فشار چشم بالا می رود و بیمار مبتلا به آب سیاه می شود .
رسوب رنگدانه و سلولهای التهابی در زاویه چشم نیز می توانند مانع خروج مایع زلالیه از چشم شده و بطور ثانویه فشار چشم را بالا ببرند و موجب آب سیاه زاویه باز شوند.
آب سیاه زاویه باز در افراد بالاتر از ۴۰ سال و در نزدیک بین ها شایعتر است .
آب سیاه زاویه باز بیماری آرام و بدون علائم ظاهری است و تا مراحل بسیار پیشرفته که میدان بینائی را دچار اختلال شدید می کند فرد مبتلا متوجه ابتلا به این بیماری نمی شود.
آب سیاه با فشار چشم طبیعی : Normal Tension Glaucoma
یک نوع آب سیاه زاویه باز است که فشار چشم بیمار طبیعی است ولی عصب بینائی بدلیل ضعف ناشی از بیماری چون دیابت دچار آسیب دیدگی می شود.
گلوکوم زاویه باز با قطره های چشمی مثل تیمولل، بریموگان، کوبیوساپت که فشار چشم را پایین می آورند درمان می شود ولی اگر تست های تشخیصی و معاینه چشم بیمار نشان دهنده استمرار آسیب عصب بینائی باشد با عمل جراحی موسوم به فیلترینگ، فشار چشم پایین آورده می شود.
آب سیاه کودکان Childhood Glaucoma :
به گلوکوم زاویه باز که موقع تولد وجود دارد و یا در چند سال اول زندگی بروز کند گلوکوم کودکی گفته می شود .
آب سیاه کودکان یا بطور اولیه بدلیل اختلال در سلولهای زاویه چشم و یا بطور ثانویه بدلیل ابتلاء کودک به بیماریهای دیگر مثل نوروفیبروماتوز، رتینوبلاستوم، اشتورگ وبر و Aniridia ایجاد می شود .
با توجه به قابلیت انعطاف زیاد چشم در سالهای اول زندگی افزایش فشار چشم در این سنین می تواند موجب بزرگ شدن بیش از حد چشم وقرنیه و تورم و تغییر رنگ قرنیه به خاکستری روشن شود .
درمان آب سیاه کودکان جراحی چشم با تکنیک ترابکولوتومی است که با انجام این عمل فشار چشم کم شده و از آسیب بیشتر به عصب بینائی جلوگیری می شود .
آب سیاه داروی Topiramate :
قرص تاپی رامیت که برای درمان صرع ، افسردگی و سردرد تجویز می شود ممکن است موجب افزایش شدید و ناگهانی فشار چشم و آب سیاه حاد شود.
درد شدید چشم، سردرد و تورم قرنیه از علائم این بیماری است .
آب سیاه ناشی از قرص تاپی رامیت با تجویز قرص استازولامید و قطره های باز کننده مردمک درمان می شود . [منبع]
