بيماري فلج اطفال كه با عنوان “پولوميليت” نيز از آن ياد مي شود، بيماري است كه سراسر جهان، همگان خواستار رهايي از آن هستند چرا که اگر اين بيماري به طور كامل ريشه كن شود، جامعه پزشكي با فصل جدیدی از علم پزشکی مواجه خواهد شد.
واکسن های جدید فلج اطفال
ويروس بيماري فلج اطفال، قابليت اين را دارد كه فرد را فلج و يا حتي منجر به مرگ کند. اين ويروس از طريق نفوذ مدفوع آلوده انسان يا حيوان به غذا يا آب، از فردي به فرد ديگر منتقل مي شود. بيماري فلج اطفال در اثر ويروس polio ايجاد مي شود و حدود ٠.٥ درصد از مبتلايان به آن فلج مي شوند. اين فلج شدن ممكن است بعد از چند روز يا حتي چند ساعت پس از مبتلا شدن اتفاق بيافتد.
ضعف ماهیچه های بدن که نقش مهمی در تنفس افراد بازی می کند، می تواند علت فلج شدن و در نهایت مرگ فرد شود.به واسطه اینکه تنها ٣ نفر از ١٠ نفر مبتلا به اين بيماري، داراي علائم بیماری هستند، اين ويروس به راحتي و به صورت مرموز و مخفیانه در جوامع منتشر مي شود.
ويروس polio كه عموما بر كودكان اثر مي گذارد، مي تواند فرد را تا آخر عمر فلج كند و اين موجب شده كه اين بيماري از مهيب ترين بيماري ها در سراسر جهان محسوب شود. در عین حال از طريق برنامه هاي واكسيناسيون هماهنگ بين المللي، اين ويروس نهايتا در حال ريشه كن شدن است.
جنگ بر سر فلج اطفال
از سال ١٩٨٨ كه سازمان جهاني ريشه كني فلج اطفال ايجاد شد تا كنون، اين بيماري تا حدود ٩٩ درصد در سراسر جهان كاهش يافته است و اكنون تنها در فقيرترين و دورافتاده ترين جوامع، اين ويروس هنوز وجود دارد.
واكسن هاي این بیماری كه قيمت آنها خيلي پايين و بعضاً تنها ٠.١٤ دلار براي هر نفر قیمت دارند، توسط بنيادهاي خيريه و دولت ها در سراسر جهان توزيع شده اند. اين ويروس به تنهايي و بدون وجود يك ميزبان نمي تواند زنده بماند و اگر نتواند يك انسان غير ايمن پيدا كند، از بین خواهد رفت.
فقط كشورهاي افغانستان و پاكستان هنوز در معرض انتقال بيماري فلج اطفال هستند. طبق اعلام سازمان بهداشت جهاني (WHO)، “برنامه مقابله با فلج اطفال، بزرگترين برنامه سلامت همگاني هماهنگ بين المللي در تاريخ بوده است.”سه نوع خيلي خطرناك از فلج اطفال در جهان وجود دارد که آخرين مورد نوع دوم آن در سال ١٩٩٩ اتفاق افتاد و آخرين مورد نوع سوم در سال ٢٠١٢ ثبت شده است و تنها نوع اول هنوز در جوامع شايع است.
با این وجود، طبق برنامه جهانی، در چند سال آينده فلج اطفال بايد به كلي ريشه كن شود ولي اين ريشه كني، چالش هاي جديدي را به همراه دارد.
ملاحظات پس از ريشه كنی بيماري فلج اطفال
هرچه به ريشه كن شدن كامل فلج اطفال نزديكتر مي شويم، ملاحظاتي در مورد ذخيره كردن واكسن ها كه حاوي ويروس هاي زنده هستند بیشتر مطرح مي شود. در مطالعه جديدي كه در Plos Pathogens به چاپ رسيده، محققان در حال تحقيق بر روي واكسن هاي ايمن تر كه در صورت ريخته شدن اتفاقي، كمترين خطر را برای اطرافیان در بر داشته باشند، هستند.
در حال حاضر دو نوع واكسن وجود دارد:
ويروس ضعيف شده زنده: ويروس هاي ضعيف شده حاوي جهش هاي ژنتيكي هستند كه از مبتلا شدن به بيماري جلوگيري مي كنند. ولي در موارد نادر، اين ويروس ها به حالت سمي در مي آيند و گاهي اوقات نيز در افرادي كه به واكسيناسيون پاسخ نمي دهند، به صورت نهفته باقي مي مانند و به مدفوع آنها راه مي يابند و منجر به سرايت اين بيماري مي شوند.
ويروس غيرفعال: اگرچه ويروس هاي غير فعال، به خودي خود ايمن هستند، ولي روش توليد آنها خطرات مهمي را در پي دارد. براي توليد اين واكسن ها، تعداد زيادي از ويروس هاي زنده قبل از اينكه بميرند، بايد كشت شوند.
روش سابين و روش هاي جايگزين ضعيف سازي ويروس
در مطالعه اي كه اخيرا توسط برخی دانشمندان انجام شده، روش هاي ضعيف سازي جايگزيني مطرح شد كه این روش های نوین منجر به ساخت واكسن هاي ايمن تر در آينده مي گردد.تا زماني كه ريشه كني فلج اطفال كامل شود، سازمان بهداشت جهاني به مراجع ذی ربط کشورها توصيه كرده كه توليد كنندگان واكسن به روش جايگزيني به نام روش سابين روي آورند.
روش سابين يك روش شناخته شده است و به همين دليل دانشمندان از آن به عنوان يك نقطه شروع استفاده كردند. آنها RNA سابين را با هدف توليد روش هاي فوق ضعيف سازي تغيير دادند.
چهار عامل براي ارزيابي موفقيت اين واكسن هاي جدید مورد استفاده قرار گرفت:
۱٫ ثبات ژنتيكي: آيا اين ويروس به راحتي به حالت سمي باز خواهد گشت؟
٢. رشد: آيا واكسن جديد به حالت بافت در مي آيد؟( اين توانايي بايد براي اين كه به توليد انبوه برسد، حتما مورد بررسي قرار گيرد)
٣. توانايي فلج كردن: آيا اين ويروس ضعيف شده موجب فلج شدن موش هاي آزمايشگاهي مي شود؟
٤.ايمن سازي: آيا مي تواند بعد از غير فعالسازي، موش ها را به صورت مؤثري ايمن كند؟
تحقيقات نشان داده است كه واكسن هاي جديد داراي ثبات بيشتر و قابليت توليد انبوه بوده و نسبت به واكسن سابين اصلي، ايمني بيشتري دارند.
محققان اعتقاد دارند روش هاي ضعيف سازي جديدي را به كار گرفته اند كه منجر به كاهش خطراتي كه انسان را تهديد مي كنند مي شود و این روش ها درنهایت به توليد واكسن هاي ايمن تر در جهان بعد از ريشه كن شدن فلج اطفال منجر می شوند.
پس از ريشه كن شدن نهايي فلج اطفال، اين بيماري پس از بيماري هاي آبله ( كه در سال ١٩٧٩ ريشه كن شد) و طاعون ( بيماري چهارپايان كه در سال ٢٠٠١ ريشه كن شد) سومين بيماري است كه با چنين سرنوشتي مواجه مي شود.وظيفه بعدي ما اين است كه اين اطمينان خاطر را ايجاد كنيم كه اين بيماري هيچ گاه باز نخواهد گشت.
