امروزه عفونت‌های پستان در زنان نسبت به گذشته شیوع کمتری پیدا کرده‌اند ولی هنوز و همچنان یکی از مشکلات شایع پستانی محسوب می‌شوند. عفونت‌های پستان معمولا عارضه‌ای دردناک و آزاردهنده‌اند که اگر جلوی پیشرفت آنها گرفته نشود، مراحل درمانی را دشوارتر و طولانی‌تر می‌کنند. این عفونت‌ها در سنین بین 18 تا 50 سالگی شیوع بیشتری دارند ولی حتی نوزادان هم گاهی به آن مبتلا می‌شوند.
به‌طور کلی، این عفونت‌ها به 2 دسته تقسیم‌بندی می‌شوند؛ عفونت در دوران شیردهی (ماستیت یا تب شیر) و عفونت در سایر دوره‌های زندگی.
عفونت پستان در دوران نوزادی
دلیل: در برخی از نوزادان، ممکن است در هفته اول یا دوم بعد از تولد، رشد جوانه پستان که داخل رحم تحت‌تاثیر هورمون‌های مادری است، ادامه یابد. این روند طبیعی است و خودبه‌خود قطع می‌شود و بافت پستان به حالت طبیعی برمی‌گردد اما گاهی بافت پستان حجیم و دچار التهاب، عفونت، درد و آبسه می‌شود.
درمان: درمان عفونت پستان در نوزادان، تجویز آنتی‌بیوتیک مناسب است ولی در صورت ایجاد آبسه، تخلیه آن لازم است. در نوزادان آبسه باید با احتیاط تخلیه شود و استانداردهای جراحی کاملا رعایت شوند، چون احتمال آسیب رسیدن به جوانه پستان وجود دارد و صدمه به جوانه پستان می‌تواند موجب اختلال رشد پستان در بزرگسالی شود.
عفونت پستان در دوران شیردهی
شیوع و بروز: امروزه با رعایت نکات بهداشتی، تعداد زنانی که در دوران شیردهی دچار ماستیت یا عفونت پستان می‌شوند، کاهش یافته است. در واقع، میزان بروز و شیوع این بیماری خوشبختانه رو به کاهش است. احتمال عفونت پستان در 6 هفته اول بعد از زایمان و هنگامی که مادر می‌خواهد کودک را از شیر بگیرد، بیشتر است. در 6 هفته اول بعد از زایمان به‌دلیل اینکه مادر روش درست شیردهی و نحوه رعایت بهداشت را نمی‌داند و هنگام از شیر گرفتن نوزاد هم به علت اینکه پستان‌ها پرشیر هستند و احتمال تجمع شیر بیشتر است و از طرفی کودک هم دندان درآورده و برخورد دندان با نوک پستان ممکن است باعث ایجاد خراش شود، احتمال عفونت پستان بالا می‌رود.
سیر بیماری: بیشتر زنانی که دچار عفونت پستان می‌شوند، سابقه‌ای از زخم یا خراش از نوک پستان را ذکر می‌کنند. خراش ایجادشده راه ورود میکروب به داخل پستان را باز می‌کند. شیر نیز محیط بسیار مناسبی برای رشد سریع میکروب است.
پیشگیری: با رعایت بهداشت فردی می‌توان حتی در صورت بروز خراش محیط را عاری از میکروب نگه داشت و جلوی بروز عفونت را گرفت. رعایت بهداشت یعنی شستشوی پستان‌ها قبل و بعد از شیردهی با آب ولرم، خشک نگه داشتن نوک و هاله پستان و تخلیه مکرر و جلوگیری از تجمع شیر. همچنین مادران هنگام شیردهی باید کل هاله را داخل دهان نوزاد قرار دهند. در این وضعیت احتمال خراش روی نوک پستان بسیار کمتر خواهد شد. وقتی مادر به‌طور مکرر دچار زخم نوک پستان می‌شود، باید دهان نوزاد بررسی شود. گاهی آفت داخل دهان نوزاد باعث ایجاد زخم نوک پستان می‌شود.
علایم:گرمی پوست پستان همراه با درد، قرمزی و تورم و گاهی تب و لرز از علایم اصلی عفونت پستان است. در صورتی که به‌موقع درمان انجام نشود، عفونت به آبسه تبدیل خواهد شد. در آبسه‌های شدید معمولا توده قابل لمس مشاهده می‌شود و پوست قرمز، نازک و حساس است.گاهی هم روی پوست زخم می‌شود و از آن چرک بیرون می‌آید.
درمان: اگر بیمار زود مراجعه کند و عفونت در مراحل اولیه باشد، با دادن آنتی‌بیوتیک می‌توان ماستیت را درمان کرد. آنتی‌بیوتیک را حتما باید پزشک تجویز کند. بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها نباید در دوران شیردهی مصرف شوند. البته درمان اصلی تخلیه مکرر پستان با پمپ، شیردوش یا شیردهی است. در صورت تشکیل آبسه، سونوگرافی از پستان درخواست می‌شود و در صورت تایید علاوه بر تجویز آنتی‌بیوتیک، حفره حاوی عفونت تخلیه می‌شود. براساس شرایط عمومی بیمار، ممکن است بتوان با بی‌حسی موضعی و با یک سوزن آبسه را در چند مرحله تخلیه کرد. در صورتی که پوست پستان زخمی، خیلی نازک و شرایط بیمار حاد باشد، آبسه باید با جراحی تخلیه شود.
در طول درمان ماستیت یا آبسه، مادر
به هیچ وجه نباید شیردهی را قطع کند. خوردن شیر مادر و آنتی‌بیوتیکی که پزشک برای درمان عفونت تجویز می‌کند هیچ ضرری برای کودک ندارند.
ماموگرافی:وقتی عفونت و آبسه مطرح می‌شود، همیشه باید به فکر بیماری‌های بدخیم پستان هم باشیم زیرا بعضی از بدخیمی‌ها باعث بسته شدن مجرا و تجمع ترشحات، عفونت و آبسه می‌شوند. بنابراین همه زنان بالای 35 سال که دچار عفونت پستان شده‌اند، حتما باید بعد از تکمیل درمان عفونت، ماموگرافی شوند. در مواقع تخلیه آبسه، نمونه‌برداری از دیواره آبسه هم ضروری است.
موارد منع شیردهی: فقط در شرایط زیر، محدودیت شیردهی وجود دارد:
-
اگر محل برش جراحی درست در جایی است که کودک هاله را داخل دهان می‌گذارد.
-
اگر مادر درد زیادی دارد و نمی‌تواند خوب شیر بدهد و شیر به جای تخلیه شدن، داخل پستان باقی می‌ماند.
-
اگر عفونت بسیار شدید و مادر بدحال است و باید در بیمارستان بستری شود.
-
اگر نوک پستان به‌دلیل وجود زخم‌های زیاد تخریب شده و فوق‌العاده دردناک است، عفونت به پوست رسیده و احتمال دارد به کودک منتقل شود.
-
اگر شیر مادر در اثر جراحی یا به دنبال تخلیه آبسه آغشته به خون می‌شود و با خوردن شیر خون‌آلود توسط نوزاد، خون وارد دستگاه گوارش نوزاد و ظهور خون در مدفوع و نگرانی والدین می‌شود. در این مواقع باید شیردهی از پستان سالم ادامه یابد و پستان عفونت‌کرده با شیردوش تخلیه شود.
