برخی از والدین با مشاهده اولین نشانه‌های بی اشتهایی در کودک بلافاصله اقدام به خوراندن مکملهای تقویتی به او کرده وگمان می‌کنند با این کار وزن فرزندشان راجبران خواهند کرد،بی آنکه متوجه عواقب وخیم این اقدام در آینده باشند.
عوارض تک عنصری‌ها
دکتر محمد مداح متخصص تغذیه ورژیم درمانی در این خصوص گفت: مکملهای موجود در بازار که تحت عنوان مولتی ویتامینها معروف هستند حاوی چندین عنصر مورد نیاز بدن هستند ومیزان این عناصر تقریبا معادل با نیاز بدن است ومصرف بدون نیاز این ترکیبات ایجاد مسمومیت نخواهد کرد.
لیکن مکملهایی که تک عنصری هستند مانند قطره یا شربت آهن ویا قرص روی درصورت مصرف خودسرانه عوارض خطرناکی ایجاد می‌کنند زیرا میزان این ترکیب بیش از نیاز روزانه بدن است.درواقع این تفاوت مکملهای تقویتی تک عنصری ومینرال است که در بروز عوارض نیز تفاوت می‌کند.
کمبود ویتامین معلول نه علت
وی افزود: کودکی که دچار بی اشتهایی است ممکن است باعوارض کمبود مواد معدنی وویتامینها مواجه شود. لیکن هر بی اشتهایی نتیجه کمبود ویتامین نیست وبنابراین کودکی که بی اشتها است ممکن است دچار کمبود ویتامینها باشد ولی لزوما این تنها علت بی اشتهایی او نیست.فردیکه دچار کمبود غذا می‌شود عناصر مغذی بدنش کاهش می‌یابد ودر اصل کمبود ویتامین ومواد معدنی پیامد بی اشتهایی است ونه دلیل اول بی اشتهایی.
زمانیکه کودک به دلایل مختلف نظیر بیماری ویا بی نظمی در تغذیه نمی‌تواند غذای اصلی را مصرف کند به دلیل اینکه انرژی او از غذای اصلی که حاوی ویتامین ومواد معدنی است تآمین نمی‌شود بنابراین پیامد آن بصورت این کمبود حادث می‌شود.
لازم به ذکر است تجویز مکملها و ویتامینها برای جبران عناصر از دست رفته ومغزی بدن تا دوره‌ای که مشکل حل شود،در یک مقطع کوتاه ونه طولانی ضرورت دارد وتشخیص آن با پزشک متخصص است.اگر کودک وزن مناسبی از طریق مصرف کافی غذاها داشته باشد مشخص است که از نظر میزان مکملها در وضعیت خوبی است ونیاز به مصرف مکملها نخواهد داشت به شرط اینکه این وزن را از مصرف غذاهای طبیعی بدست آورده باشد ونه تنقلات وبیهوده خوری.
ضرورت مصرف آهن وویتامین دی تا دوسالگی
این استاد سابق دانشگاه علوم پزشکی گیلان ضمن بیان این نکته که انرژی کودک باید از راه مصرف غذاهای طبیعی نظیر پروتئن وغلات تآمین شود گفت: والدین نمی‌توانند کمبود وزن کودک را از طریق مصرف مکملها وویتامینها جبران کنند. کودکی که متولد می‌شود از بدو تولد تا شش ماه اول زندگی اگر نارس بدنیا نیامده باشد نیازی به مصرف هیچ گونه مکمل ندارد وشیر مادر همه نیازهای او را مرتفع می‌کند.
اما شیر مادر از نظر برخی عناصر فقیر است که این دو عنصر آهن وویتامین دی هستند لیکن ذخائر بدن کودک تا ۶ماهگی این نیاز را براورده می‌کند واز شش ماهگی به بعد مکمل آهن وویتامین دی به کودک باید خورانده شود.بنابراین تمامی کودکان تا دوسالگی نیاز به مصرف این دو مکمل دارند.
کمبود قطره آهن در بدن کودک به هوش اولطمه می‌زند ومادر نباید به گمان اینکه دندان کودک سیاه می‌شود ویا قطره تلخ است از دادن مکمل اجتناب کند.از دوسالگی به بعد وقتی کودک غذای سفره را مصرف می‌کند دیگر به هیچ مکملی نیاز ندارد.
تغییر الگوهای غلط تغذیه
وی درادامه گفت:تنها مکملی که در کودکان وبزرگسالان نگرانی نسبت به کمبود آن در کشور وجود دارد ویتامین دی است که در مورد کودکان میزان آن باید توسط پزشک متخصص تعیین شود ووالدین باید نسبت به مصرف خودسرانه آن اجتناب کنند.
متأسفانه سرانه مصرف خودسرانه ویتامینها ومکملها در ایران بالا است واین ناشی از بی اطلاعی والدین واین تفکر غلط که این ویتامینها اشتهاآور هستند ومی‌توانند کمبودهای کودک را جبران کنند.درحالیکه این بی اشتهایی ها علل مختلفی دارند که یکی از اصلی ترین علتها بی توجهی به نحوه خورد وخوراک کودک وبی نظمیهای او در این زمینه است.والدین بهتر است بجای خوراندن شربتهای اشتها به کودک این علل را شناسایی کرده ومسائل را از ریشه حل کنند.
عوارض ناخواسته
این متخصص تغذیه اظهار داشت: مصرف خودسرانه مکملها عوارض نامطلوبی دارد بطور نمونه برخی از عناصر مصرف همزمانشان با یکدیگر واکنش ایجاد می‌کنند. زمانیکه فرد ماده‌ای را بیش از اندازه وارد معده می‌کند جذب ماده دیگری را دچار تداخل می‌کند. بطور نمونه آهن وروی با یکدیگر تداخل دارند،روی با مس وکلسیم با مواد دیگر تداخل داردواین مسآله جذب یکی از این مواد را با مشکل مواجه می‌کند.
نکته دیگر اینکه این مواد در متابولیسم بدن مشکل بوجود آورده واثر رقابتی دارند وممکن است یکی از این عناصر موجب کمبود دیگری شود.از طرفی اضافات این مواد در بدن جذب نمی‌شود ومی‌تواند ایجاد رسوب کند وبرخی از این عناصر مانند آهن در واکنشهای منفی استفاده شود وبرسیستم ایمنی اثر سوءگذاشته وبیماریهای قلبی عروقی ایجاد کند.
برخی از این عناصر ثابت شده است که اضافه دریافتشان در بدن مسمومیتهای حاد ایجاد می‌کند. برخی دیگر از این ویتامینها مسمومیت کمتری بوجود می‌آورند مانند ویتامینهای گروه بی .لیکن در مجموع باید مصرف این ویتامینها با احتیاط باشد خصوصا ویتامینهایی که بصورت منفرد هستند.
رفع مشکل تغذیه ای کودکان با کمک گرفتن از متخصصان تغذیه
دکترمداح در انتها عنوان کرد: ریشه یابی مشکل تغذیه کودکان برعهده متخصصان تغذیه است واغلب والدین از این موضوع غفلت کرده وتنها نزد متخصص اطفال می‌روند.برخی از متخصصین اطفال در این گونه مسائل به سراغ کشف بیماری می‌روند،درحالیکه وجود بیماری در اینگونه موارد کمتر شایع است وعلت می‌تواند تنها بی نظمی غذایی وبدخوابی کودک باشد.
بطور نمونه گاهی در سال دوم زندگی مصرف شیر اولویت غذایی کودک می‌شود واین درحالی است که در سال دوم شیر باید بعد از غذا مصرف شود تا کودک اشتهای مصرف مواد غذایی را داشته باشد.متخصص تغذیه در اغلب موارد با گرفتن شرح حال کودک با روشهای ساده تری نحوه تغذیه او را تصحیح می‌کند مگر در مواردی که پای بیماری زمینه‌ای در میان باشد که در این زمان کودک را به متخصص اطفال ارجاع می‌دهد.
پس توصیه این است که برای حل مشکل بی اشتهایی کودک در ابتدا با یک متخصص تغذیه مشورت شود.(سینا)
